Hộp số trên ô tô là gì? Phân loại hộp số và vai trò

2. Nhiệm vụ hộp số trên ô tô là gì?

Hộp số trên ô tô thực hiện các nhiệm vụ quan trọng sau:

• Điều chỉnh tỷ số truyền: Hộp số thay đổi tỷ số truyền, từ đó điều chỉnh mô-men xoắn tại các bánh xe, giúp điều chỉnh tốc độ xe và thích ứng với sức cản bên ngoài.
• Thay đổi chiều chuyển động: Hộp số cho phép xe di chuyển tiến và lùi một cách linh hoạt.
• Tách động cơ khỏi hệ thống truyền lực: Hộp số cho phép tách động cơ ra khỏi hệ thống truyền lực mà không cần tắt máy, thông qua việc mở ly hợp.
• Cung cấp năng lượng cho các bộ phận công tác: Hộp số dẫn động lực học ra ngoài cho các bộ phận của xe chuyên dụng, tăng cường tính linh hoạt và hiệu quả của ô tô.

3. Hộp số sàn – hộp số trên ô tô là gì?

Hộp số sàn (hay còn gọi là số tay) là loại hộp số mà tài xế phải điều khiển trực tiếp để thay đổi tỷ số truyền động. Đây là loại hộp số lâu đời nhất, nổi bật với cảm giác lái chân thật và thú vị nhờ vào việc yêu cầu thao tác liên tục với côn và sang số. Mặc dù hộp số tự động chiếm ưu thế với khoảng 90% số ô tô hiện nay, nhiều người vẫn yêu thích hộp số sàn vì trải nghiệm lái xe đặc biệt mà nó mang lại.

3.1 CẤU TẠO CỦA HỘP SỐ SÀN

• Bánh răng: Bộ phận chính của hộp số sàn, có nhiệm vụ điều chỉnh tỷ số truyền và thay đổi tốc độ quay giữa các chi tiết.
• Trục hộp số:
  • Hộp số dọc: Bao gồm 3 trục: Trục sơ cấp, Trục trung cấp và Trục thứ cấp.
  • Hộp số ngang: Có 2 trục: Trục sơ cấp và Trục thứ cấp.
• Bộ đồng tốc: Đảm nhiệm việc đồng bộ tốc độ giữa các bánh răng khi vào số, ngăn chặn tình trạng va đập không mong muốn.
• Ổ bi: Chuyển đổi ma sát trượt thành ma sát lăn, giúp giảm tiếng ồn và kéo dài tuổi thọ của hộp số.
• Vỏ và nắp hộp số: Bảo vệ và chứa các bộ phận bên trong hộp số khỏi va đập và các yếu tố bên ngoài.

3.2 ƯU, NHƯỢC ĐIỂM CỦA HỘP SỐ SÀN

• Ưu điểm:
  • Cấu tạo đơn giản giúp giảm chi phí sản xuất và bảo dưỡng.
  • Chi phí mua và sửa chữa thường thấp hơn so với các loại hộp số khác.
  • Độ tin cậy cao, ít hỏng hóc.
  • Hiệu suất truyền động tốt, giúp tiết kiệm nhiên liệu.
  • Bảo dưỡng và chăm sóc dễ dàng.
  • Mang lại cảm giác lái thú vị, đặc biệt cho các tay lái kinh nghiệm.
  • Hỗ trợ tài xế tập trung hơn khi thao tác côn và sang số liên tục.
• Nhược điểm:
  • Cần thao tác nhiều, có thể gây mệt mỏi trong điều kiện giao thông đông đúc hoặc khi lái xe đường dài.

Bên cạnh những ưu điểm trên, hộp số sàn vẫn tồn tại một số nhược điểm như:

• Điều khiển trực tiếp cần số có thể làm cho việc xử lý tình huống trở nên khó khăn, đặc biệt là đối với tài xế mới.
• Thao tác liên tục với hộp số sàn có thể gây bất lợi cho người già hoặc người mắc các vấn đề về xương khớp.

3.3 Nguyên lý hoạt động của hộp số sàn – hộp số trên ô tô là gì?

Nói đến nguyên lý hoạt động của hộp số sàn sẽ được chia thành số tiến và số lùi. Cụ thể:

Nguyên lý hộp số ô tô của số tiến

• Mô men từ động cơ được truyền qua ly hợp vào trục sơ cấp của hộp số.
• Cặp bánh răng trung gian tương ứng với cấp số tiến được kích hoạt, truyền động lực tới trục thứ cấp.
• Mô hình truyền lực: Động cơ -> ly hợp -> trục sơ cấp -> bánh răng trung gian -> trục thứ cấp -> trục dẫn động.

Nguyên lý hộp số ô tô của số lùi

• Khi chuyển sang số lùi, bánh răng nhỏ ở chế độ số lùi (idle gear) ăn khớp với bánh răng thứ cấp và trung gian.
• Bánh răng trung gian kích hoạt bánh răng thứ cấp và thông qua bánh răng trung gian khác, trục thứ cấp chuyển động ngược. Điều này giúp xe di chuyển lùi theo điều khiển của tài xế.

4. Hộp số ô tô tự động

Hộp số tự động ô tô, ra đời từ năm 1940, đã khẳng định vị thế của mình nhờ tính năng điều khiển dễ dàng và thuận tiện. Hầu hết các xe hiện đại đều trang bị loại hộp số này, đặc biệt là hộp số tự động thủy lực, với tính an toàn và chính xác cao do sự kiểm soát bằng máy tính.

4.1 CẤU TẠO CỦA HỘP SỐ TỰ ĐỘNG

• Bộ bánh răng hành tinh: Gồm bánh răng mặt trời lớn nhất nằm ở trung tâm, bánh răng hành tinh quay xung quanh bánh răng mặt trời, và lồng hành tinh (cần dẫn) kết nối với trục của bánh răng hành tinh và vành đai ngoài.
• Bộ ly hợp thủy lực: Đĩa ma sát trong bộ ly hợp khớp với vành đai ngoài của bộ bánh răng hành tinh và di chuyển cùng với vành đai ngoài.
• Biến mô thủy lực: Đặt giữa hộp số và động cơ, nhiệm vụ của nó là truyền mô men xoắn từ động cơ đến trục vào hộp số.
• Bộ điều khiển điện tử: Sử dụng cảm biến để thu thập và xử lý thông tin đầu vào, sau đó cung cấp dòng điện tới các van để điều chỉnh lưu lượng dầu đến các ly hợp.

4.2 ƯU, NHƯỢC ĐIỂM CỦA HỘP SỐ TỰ ĐỘNG

Ưu điểm:

• Thao tác tự động: Hộp số tự động điều khiển hoàn toàn tự động, giúp thao tác dễ dàng và nâng cao độ an toàn khi lái xe.
• Trải nghiệm lái thoải mái: Mang lại cảm giác lái dễ chịu và tự tin, đặc biệt hữu ích cho tài xế mới hoặc trong các điều kiện giao thông phức tạp.
• Phù hợp với giao thông đô thị: Rất thuận tiện trong các khu vực đông đúc và khi tốc độ thay đổi liên tục.

Nhược điểm:

• Chi phí cao: Cấu tạo phức tạp của hộp số tự động dẫn đến chi phí mua, bảo trì và sửa chữa cao hơn so với hộp số sàn.
• Tiêu hao nhiên liệu: Hộp số tự động thường tiêu tốn nhiên liệu nhiều hơn, ảnh hưởng đến hiệu suất nhiên liệu tổng thể.

4.3 Nguyên lý hoạt động của hộp số tự động – hộp số trên ô tô là gì?

Giống với hộp số sàn, hộp số tự động cũng sẽ có số tiến và số lùi với nguyên lý hoạt động khác nhau.

Nguyên lý hoạt động số tiến trên hộp số tự động

Sử dụng bộ bánh răng hành tinh và ly hợp tương ứng (1, 2, 3, 4, 5), mô men xoắn từ trục khuỷu của động cơ được truyền tới trục vào của hộp số. Sau đó, cần đóng hai ly hợp để chuyển mô men xoắn tới trục ra. Bảng điều khiển điện tử sẽ điều chỉnh việc đóng mở đường dầu đến các ly hợp, cho phép xe vào số tiến. Đối với chế độ số tiến, ly hợp tiến và ly hợp số tương ứng (1 hoặc 2…) sẽ được kích hoạt.

Nguyên lý hoạt động của số lùi hộp số tự động

Khi xe đi lùi, ly hợp số 2 và ly hợp số 5 của hộp số được đóng. Ly hợp số 2 giữ cố định vành đai ngoài của bộ bánh răng hành tinh số 2, trong khi ly hợp số 5 cho phép mô men xoắn truyền từ trục biến mô sang trục bánh răng mặt trời. Mô men xoắn sau đó chuyển qua trục ra của hộp số để xe di chuyển lùi.

5. Hộp số tự động vô cấp CVT

Hộp số tự động vô cấp CVT mang lại cảm giác lái thoải mái tương tự như hộp số tự động, nhưng khác biệt ở nguyên lý hoạt động. Thay vì có cấp số, CVT sử dụng 2 pulley có thể thay đổi đường kính, kết nối qua một dây đai để thay đổi tỉ số truyền linh hoạt, tạo ra trải nghiệm di chuyển êm ái. Ưu điểm của CVT bao gồm:

• Hoạt động nhẹ nhàng, tiết kiệm nhiên liệu và cấu tạo nhỏ gọn hơn so với hộp số tự động.
• Tài xế cảm nhận được sự mượt mà khi lái và có khả năng điều khiển chính xác các chế độ lái.

Tuy nhiên, nhược điểm của CVT là tiếng ồn khi tăng tốc, chi phí bảo dưỡng và sửa chữa cao, đặc biệt không phù hợp với các dòng xe thể thao.

5. Hộp số ly hợp kép – Hộp số trên ô tô là gì?

Hộp số ly hợp kép gồm 2 bộ ly hợp ma sát ướt độc lập, một điều khiển bánh răng cấp số lẻ (1, 3, 5 và số lùi). Trong khi ly hợp còn lại điều khiển bánh răng cấp số chẵn (2, 4 và số lùi). Nhờ cấu trúc này, quá trình sang số trở nên nhanh chóng, mượt mà và chính xác.

6. Một số lỗi thường gặp ở hộp số tô tô

Bất cứ chi tiết nào trong ô tô khi sử dụng đều có thể sẽ gặp một số lỗi nhật định. Vậy lỗi của hộp số trên ô tô là gì?

• Chuyển động giật cục và tiếng ồn không bình thường, có thể là do dầu hộp số khô hoặc bộ phận hỏng, cần kiểm tra và thay dầu.
• Rò rỉ dầu hộp số, biểu hiện bằng vết dầu ở gầm xe, yêu cầu đưa xe vào gara ngay lập tức để tránh thiệt hại.
• Mùi lạ từ hộp số, có thể là do bánh răng quá nhiệt, thường do thiếu dầu nhớt, yêu cầu kiểm tra.
• Hộp số giảm độ nhạy, biểu hiện bằng việc giảm số khó, trượt số, không thể chuyển số. Khi gặp vấn đề này hãy đưa xe đi kiểm tra để đảm bảo an toàn và trải nghiệm lái xe.

Ghi chú: Ngoài ra, nếu quý anh chị có nhu cầu tham khảo các mẫu xe Giá Volvo S90 B6 Ultimate 2024 Đà Nẵng cũng có thể liên hệ thì có Đình Hoàng Volvo Car Đà Nẵng xin phép mời quý anh chị ghé qua đại lý Volvo. Để lái thử trải nghiệm hoàn toàn miễn phí.

Xin đừng ngần ngại hãy gọi đến Đình Hoàng Volvo để được hỗ trợ nhanh chóng : 0901 979 357 <=Bấm vào để tự động quay số